In 2023 werd Assen bekroond als de groenste stad van Nederland, wat natuurlijk de verwachting wekt dat de luchtkwaliteit er uitstekend is dankzij de overvloed aan bomen. Echter, een recent onderzoek in New York onthult een onverwachte keerzijde van stedelijk groen: sommige bomen verslechteren de luchtkwaliteit doordat ze indirect bijdragen aan de vorming van schadelijk ozon.
Hoe bomen luchtvervuiling kunnen verergeren
Onderzoek van de Columbia Climate School heeft aangetoond dat bepaalde boomsoorten, zoals eiken en Amerikaanse amberbomen, die veelvuldig in New York te vinden zijn, aanzienlijke hoeveelheden isopreen uitstoten. Isopreen is een koolwaterstof die op zichzelf niet schadelijk is, maar in combinatie met stikstofoxiden—vervuilende stoffen die afkomstig zijn van auto’s en fabrieken—kan het leiden tot de vorming van laaghangend ozon. Sommige bomen verslechteren de luchtkwaliteit doordat ozon, een belangrijke veroorzaker van ademhalingsproblemen, astma en chronische bronchitis, wordt gevormd.
De onderzoekers voorspellen dat als de stad blijft inzetten op het planten van deze bomen, de isopreenproductie in Manhattan de komende decennia met maar liefst 140 procent kan stijgen. Dit zou kunnen resulteren in een 30 procent toename van de ozonconcentraties in de zomer. In Queens, waar er meer ruimte is voor uitbreiding van boomgroen, kan de productie van isopreen zelfs verviervoudigen.
Isopreen en fotosynthese: De wetenschap achter de boomuitstoot
Isopreen komt vrij uit de bladeren van sommige boomsoorten als bijproduct van fotosynthese. Bij eikenbomen neemt de uitstoot van isopreen exponentieel toe met de temperatuur, tot ongeveer 35 graden Celsius. Dit fenomeen kan dienen als een mechanisme om te voorkomen dat bladeren verwelken en hun fotosynthetische capaciteit verliezen bij hogere temperaturen. Daarnaast kan het ook bijdragen aan het aantrekken van insecten voor bestuiving.
Vergelijkingen tonen aan dat eiken en amberbomen tot wel achthonderd keer meer isopreen uitstoten dan andere boomsoorten zoals esdoorns en platanen. Dit verklaart waarom de Blue Ridge Mountains, bekend van het nummer “Country Roads”, hun kenmerkende blauwachtige tint danken aan de enorme hoeveelheden isopreen die in interactie met water kleine zwevende druppeltjes vormen.
Stadsboombeleid en luchtkwaliteit: De balans vinden
New York City telt ongeveer 7 miljoen bomen, die 22 procent van het stadsoppervlak bedekken. Meer dan de helft hiervan zijn eiken en amberbomen. De onderzoekers hebben gebruikgemaakt van satellietbeelden en laboratoriumexperimenten om een gedetailleerd model te creëren dat de isopreenproductie en de impact ervan op ozonvorming berekent.
De resultaten tonen aan dat de emissies van bomen een belangrijke rol spelen bij de vorming van ozon op warme zomerdagen, wanneer de ozonconcentraties toch al verhoogd zijn. Het toevoegen van nieuwe bomen kan dit probleem verergeren. Het onderzoek suggereert echter ook dat het verminderen van de uitstoot van stikstofoxiden (NOx)—die vrijkomen bij de verbranding van fossiele brandstoffen door voertuigen, energiecentrales en boilers—de negatieve effecten van isopreen kan compenseren. “De uitdaging ligt vooral bij het verminderen van NOx-uitstoot. Bomen op zich zijn geen vervuilers, maar de vervuiling door voertuigen en fabrieken moet worden aangepakt,” zegt een van de onderzoekers.
De toekomst van stedelijk groen: Meer diversiteit en voorzorg
Onderzoek van de Columbia Climate School heeft aangetoond dat bepaalde boomsoorten, zoals eiken en Amerikaanse amberbomen, die veelvuldig in New York te vinden zijn, aanzienlijke hoeveelheden isopreen uitstoten. Isopreen is een koolwaterstof die op zichzelf niet schadelijk is, maar in combinatie met stikstofoxiden—vervuilende stoffen die afkomstig zijn van auto’s en fabrieken—kan het leiden tot de vorming van laaghangend ozon. Sommige bomen verslechteren de luchtkwaliteit doordat ozon, een belangrijke veroorzaker van ademhalingsproblemen, astma en chronische bronchitis, wordt gevormd.
In steden zoals Amsterdam, waar eiken ook tot de tien meest voorkomende boomsoorten behoren, wordt het belang van deze bomen erkend. Het vinden van de juiste balans tussen het bevorderen van groen en het waarborgen van een goede luchtkwaliteit blijft essentieel voor een gezonde stedelijke leefomgeving.
Door bewust om te gaan met het soort bomen dat we planten en de uitstoot van vervuilende stoffen te verminderen, kunnen we zowel de ecologische als de luchtkwaliteitsvoordelen van stedelijk groen optimaliseren.
Bron: Scientias
