In de vroege ochtend van 19 augustus 2024, kwam het nieuws dat een luxe zeiljacht met 22 mensen aan boord nabij Palermo, Italië, was gezonken. Hoewel de oorzaak nog niet definitief is vastgesteld, wordt gespeculeerd dat een waterhoos mogelijk verantwoordelijk was voor het drama. Dit roept de vraag op: wat zijn waterhozen precies, en zullen we ze door klimaatverandering vaker tegenkomen?
Wat is een waterhoos?
Een waterhoos, ook wel een waterspout genoemd, is in wezen een windhoos die zich boven water vormt. Het fenomeen lijkt op een trechtervormige slurf die onder een onweerswolk hangt en kan ontstaan bij grote temperatuurverschillen tussen het warme zeeoppervlak en de koudere luchtlagen daarboven. Wanneer warme lucht stijgt en in contact komt met de koude lucht, ontstaan er roterende luchtstromen die een verticale vortex creëren. Deze draaiende luchtstroom trekt het water omhoog, wat resulteert in de kenmerkende slurf van een waterhoos.
Meteoroloog Peter Inness van de University of Reading legt uit dat de roterende luchtstroom ontstaat door veranderingen in de windrichting op verschillende hoogtes. Wanneer de warme lucht opsteekt, versnelt de rotatie van de lucht, vergelijkbaar met het draaideffect dat je ziet wanneer je een stop uit een afvoer trekt. Als deze roterende luchtkolom contact maakt met het wateroppervlak, wordt het officieel een waterhoos.
Zijn waterhozen gevaarlijk voor schepen?
In vergelijking met andere extreme weersverschijnselen zoals tornado’s en orkanen zijn waterhozen relatief onschuldig. De windsnelheden van een typische waterhoos variëren meestal tussen de 40 en 100 kilometer per uur. Hoewel ze kortdurend en vaak minder destructief zijn dan hun landgebaseerde tegenhangers, kunnen waterhozen nog steeds gevaarlijk zijn, vooral voor schepen en boten. Het plotselinge en sterke windsnelheden kunnen schepen doen omslaan of ernstig beschadigen, vooral als er water in het schip terechtkomt en het zijn drijfvermogen verliest.
De recente gebeurtenis met het zeiljacht Bayesian roept vragen op over de impact van waterhozen op de scheepvaart. Hoewel het nog niet bevestigd is of de waterhoos daadwerkelijk de oorzaak van het zinken was, wijzen deskundigen op het feit dat boten ontworpen zijn om tegen sterke wind te kunnen, maar niet noodzakelijkerwijs tegen de combinatie van harde wind en waterinlaat.
Kunnen we meer waterhozen verwachten door klimaatverandering?
Er zijn aanwijzingen dat de frequentie van waterhozen zou kunnen toenemen door klimaatverandering. Een analyse van waterhozen voor de kust van de Balearen tussen 1989 en 2020 toont aan dat deze vaker worden waargenomen bij zeewatertemperaturen tussen de 23 en 26 graden Celsius. Recentelijk is echter een recordtemperatuur van 28,7 graden Celsius gemeten in het oppervlaktewater van de Middellandse Zee. Dit extreme temperatuurverschil kan deels worden toegeschreven aan klimaatverandering, wat suggereert dat we mogelijk meer waterhozen kunnen tegenkomen als de watertemperaturen blijven stijgen.
Desondanks is het niet zeker of klimaatverandering daadwerkelijk leidt tot een toename van het aantal waterhozen. Waterhozen ontstaan door specifieke temperatuurverschillen en lage drukgebieden, dus als de lucht- en watertemperaturen in verhouding stijgen, kan dit de frequentie mogelijk niet significant beïnvloeden. Wat wel duidelijk is, is dat zware stormen, waaronder onweersbuien met heftige wind, regen en hagel, wereldwijd toenemen, wat een bredere impact van klimaatverandering op extreme weersomstandigheden benadrukt.
Conclusie
Waterhozen zijn fascinerende en relatief onschuldige natuurverschijnselen die weliswaar minder destructief zijn dan hun landgebaseerde tegenhangers, maar toch aanzienlijke risico’s met zich mee kunnen brengen voor scheepvaart en kustgebieden. Terwijl wetenschappers de mogelijke effecten van klimaatverandering op waterhozen blijven onderzoeken, blijft het belangrijk om aandacht te besteden aan de opkomende patronen en veranderingen in weersomstandigheden wereldwijd.
