Hoewel Nederland tegenwoordig een parlementaire monarchie is, hebben in de middeleeuwen verschillende hertogen een belangrijke rol gespeeld in de vorming van ons land. Hun politieke keuzes, militaire campagnes en soms ook persoonlijke eigenaardigheden maken hen tot kleurrijke figuren in de vaderlandse geschiedenis. Hieronder bespreken we vijf van de meest opvallende hertogen.
1. Hertog Jan I van Brabant (1254–1294)
Jan I van Brabant staat bekend als een van de populairste vorsten van de Lage Landen. Hij was een begaafd ridder, bekend om zijn hoffelijkheid en militaire successen. Zijn bekendste overwinning was de Slag bij Worringen (1288), waar hij het Hertogdom Limburg wist te verwerven. Hij stond symbool voor ridderlijkheid en culturele bloei, en tot op de dag van vandaag leeft zijn naam voort in volksliederen zoals Het Brabançonne.
2. Hertog Albrecht van Beieren (1336–1404)
Albrecht van Beieren was hertog van Beieren-Straubing en graaf van Holland, Zeeland en Henegouwen. Hij wordt vaak in verband gebracht met de Hoekse en Kabeljauwse twisten, een langdurige strijd tussen adellijke facties in de 14e en 15e eeuw. Albrecht koos meestal pragmatische oplossingen, maar zijn bewind stond ook bekend om harde repressie. Zijn machtsuitoefening legde de basis voor de centralisatie van het bestuur in de Lage Landen.
3. Hertog Filips de Goede (1396–1467)
Filips de Goede, hertog van Bourgondië, speelde een sleutelrol in de eenwording van de Nederlandse gewesten. Hij bouwde een rijk dat zich uitstrekte van Vlaanderen tot Holland en Brabant. Onder zijn bewind werd de Bourgondische Nederlanden een machtig en welvarend geheel. Filips was ook een mecenas van de kunsten: zijn hof in Dijon en Brugge trok kunstenaars en schrijvers aan, wat zorgde voor een culturele bloeiperiode.
4. Hertog Karel de Stoute (1433–1477)
Karel de Stoute, zoon van Filips de Goede, probeerde de Bourgondische Nederlanden uit te bouwen tot een koninkrijk. Hij stond bekend als ambitieus en strijdlustig, maar zijn ambities leidden tot zijn ondergang. Na zijn dood in de Slag bij Nancy (1477) viel zijn rijk uiteen, wat indirect leidde tot het huwelijk van zijn dochter Maria van Bourgondië met Maximiliaan van Oostenrijk. Daarmee kwamen de Nederlandse gewesten uiteindelijk onder Habsburgs gezag.
5. Hertog Karel van Gelre (1467–1538)
Karel van Gelre wordt gezien als de laatste grote middeleeuwse hertog van de Lage Landen. Hij verzette zich fel tegen de expansiepolitiek van de Habsburgers en wist het hertogdom Gelre lange tijd onafhankelijk te houden. Zijn strijd tegen keizer Karel V maakte hem tot een symbool van regionale zelfstandigheid. Uiteindelijk moest Gelre na zijn dood toch buigen voor de macht van de Habsburgers, maar Karel van Gelre blijft herinnerd als een vasthoudend en strijdlustig vorst.
Lees ook:
Tot slot
De Nederlandse geschiedenis is rijk aan markante hertogen die elk op hun manier een blijvende stempel drukten op de regio. Van de ridderlijkheid van Jan I van Brabant tot de politieke koppigheid van Karel van Gelre: hun verhalen laten zien hoe complex en boeiend de middeleeuwse machtspolitiek was.
